توراکوسکوپی به چه معنی است؟

واژه توراکوسکوپی (Thoracoscopy) از دو کلمه جداگانه با ریشه یونانی تشکیل گردیده و به معنی بررسی فضای داخل قفسه سینه (توراکس) با استفاده از دوربین‌های مخصوص (آندوسکوپ) می باشد. معادل دیگر انگلیسی و علمی توراکوسکوپی واژه VATS بوده که مخفف اصطلاح Video Assisted Thoracoscopic Surgery می‌باشد. این نوع از عمل جراحی مانند عمل‌های لاپاراسکوپی در محدوده جراحی‌های شکمی و یا آرتروسکوپی در محدوده عمل های جراحی ارتوپدی و یا سیستوسکوپی در محدوده جراحی‌های کلیه و مجاری ادراری، جزو اعمال جراحی با تهاجم حداقل و اندک و یا به اصطلاح Minimally Invasive Surgery تقسیم بندی می‌شوند. فرهنگستان علوم پزشکی کشور به جای واژه جراحی با تهاجم حداقل توصیه به استفاده از واژه (جراحی‌های درون بین) در زبان فارسی نموده است. در میان عامه مردم از این نوع از اعمال جراحی به طور معمول به عنوان عمل جراحی با دستگاه و یا عمل جراحی لیزری نام برده می‌شود.

در این روش به جای برش بزرگ پوستی و تشریح وسیع بافت‌های جدار قفسه سینه، عمل جراحی تنها با ایجاد چند سوراخ ریز در جدار قفسه سینه و با استفاده از ابزارهای لازم و لنز متصل به دوربین که به درون قفسه سینه فرستاده می‌شود انجام می‌گردد. 

عمل جراحی توراکوسکوپی و در کل تمامی اعمال جراحی درون بین در مقایسه با عمل‌های جراحی باز دارای مزایای قابل توجهی می‌باشند. از جمله این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

۱- برش‌های‌کوچک‌تر و در نتیجه حفظ زیبایی

۲- برش کوچکتر و تشریح کمتر جدار قفسه سینه و در نتیجه درد کمتر. اگر چه ممکن است در روزهای نخستین بعد از انجام عمل جراحی درد قابل توجه باشد ولی با گذشت زمان درد از بین رفته و قابل مقایسه با روش باز که در آن درد ممکن است برای مدت‌های طولانی باقی بماند نخواهد بود.

۳- با توجه به درد کمتر بیماران زودتر از بستر خارج می‌شوند.

۴- با توجه به خروج زودتر بیماران از بستر، احتمال بروز لخته در اندام‌های تحتانی و همچنین آمبولی ریوی کمتر خواهد بود.

۵- در این روش جراحی در مقایسه با روش باز، با توجه به درد کمتر بیماران زودتر از معمول به سر کار و فعالیت‌های خود باز می‌گردند که در کل از نظر اقتصادی در مقایسه با روش باز هم از نظر فردی و هم اجتماعی بسیار مهم خواهد بود.

۶- جراح در تمامی قسمت‌های قفسه سینه دید واضحی خواهد داشت و با استفاده از لنزهای مخصوص و یا تغییر محل برشهای کوچک می‌تواند به هر قسمت از داخل قفسه سینه به راحتی دسترسی داشته باشد.

۷- با توجه به درد کمتر و خروج زودتر بیمار از بستر، معمولا بیماران زودتر از معمول در مقایسه با عمل‌های جراحی به روش باز از بیمارستان مرخص شده و در نتیجه زودتر به کسب و کار خود باز خواهند گشت که این مسئله در اقتصاد کلان جامعه نیز تاثیر خواهد داشت.

۸- با توجه به خروج زودتر بیمار از بستر و بازگشت سریعتر به زندگی معمولی، امکان انجام سریعتر شیمی درمانی بعد از عمل در موارد سرطان ریه وجود خواهد داشت که ممکن است در نتیجه نهایی درمان تاثیر گذار باشد.

در محدوده جراحی قفسه سینه، با توجه به پیشرفت چشمگیر در طراحی و ساخت تجهیزات و ادوات لازم و همچنین افزایش قابل توجه تجربه جراحان قفسه سینه، امروزه بسیاری از اعمال جراحی را که در گذشته به روش باز انجام می‌شد می‌توان به روش درون بین و توراکوسکوپیک انجام داد. 

نمونه‌هایی از اعمال جراحی در محدوده جراحی قفسه سینه که به این روش قابل انجام می‌باشند در زیر نام برده شده‌اند.

1. لوبکتومی ریوی به روش توراکوسکوپیک مانند برداشتن سرطان ریه و یا سایر بیماری‌های ریه که برای درمان آنها نیاز به برداشتن یک قسمت یا یک لوب از ریه می‌باشد.
2. پنومونکتومی توراکوسکوپیک یا برداشتن کامل یک ریه
3. نمونه‌بردای از بافت ریه به جهت تشخیص بیماری‌های ریوی
4. نمونه بردای از پرده جنب دور ریه در موارد وجود مایع التهابی در فضای دور ریه با علت نامشخص
5. سمپاتکتومی توراکوسکوپیک و یا قطع اعصاب سمپاتیک دو طرف قسمت فوقانی قفسه سینه در موارد تعریق بیش از حد کف دست‌ها
6. تایمکتومی توراکوسکوپیک و یا برداشتن غده تیوس در موارد بزرگی این غده (تایموما) و یا برای درمان بیماری میاستنی گراویس
7. برداشتن کیست‌های انگلی و یا مادرزادی ریوی
8. نمونه برداری از غدد لنفاوی داخل فضای بین دو ریه و یا به اصطلاح میان سینه یا همان مدیاستن
9. درمان عفونت‌ها و خونریزی در فضای دور ریه
10. درمان پنوموتوراکس خود بخودی

جراح معمولا بعد از بررسی مدارک و معاینه بیمار در صورت قابل انجام بودن عمل جراحی به روش توراکوسکوپیک و در صورت رضایت بیمار به انجام این روش جراحی اقدام خواهد نمود. جراحی باید از امکان انجام این روش جراحی با توجه به مشاهدات و همچنین تجربه قبلی اطمینان کامل داشته باشد و نبایستی به بیمار امید کاذب برای انجام این عمل داده شود.

آیا امکان تبدیل عمل جراحی به روش توراکوسکوپیک به روش باز وجود دارد؟

در برخی از موارد به دلیل وجود شرایطی خاص از جمله وجود چسبندگی شدید بین ریه و جدار قفسه سینه ناشی از عمل‌ها و یا عفونت‌های قبلی ممکن است امکان انجام عمل به روش توراکوسکوپیک نباشد و جراحی تصمیم به انجام عمل جراحی به روش باز می‌گیرد. همچنین ممکن است در حین انجام عمل جراحی عوارض پیش بیاید که جهت درمان بهینه آن نیاز به ختم عمل جراحی توراکوسکوپی و تبدیل آن به روش باز باشد. نکته مهم این است که جراح بایستی حتما قبل از انجام عمل جراحی در مورد امکان بروز این حالت با بیمار و همراهان وی گفتگو نماید.

آیا هزینه عمل جراحی به روش توراکوسکوپی با انجام عمل به روش باز متفاوت می‌باشد؟

با توجه به نیاز به تجهیزات خاص جهت انجام عمل جراحی به روش توراکوسکوپیک و هزینه نگاه داری دستگاه‌های توراکوسکوپیک که بر اساس تعرفه‌های خدمات پزشکی محاسبه می شود، هزینه عمل جراحی به روش توراکوسکوپی نسبت به روش باز مقداری بیشتر می‌باشد. اما مطالعات انجام شده در کشورهای مختلف نشان داده‌اند که در مجموع و در سطح اقتصاد کلان با توجه به درد کمتر و نیاز به مصرف داروی کمتر و همچنین بازگشت سریعتر بیمار به کسب و کار و فعالیت‌های روزانه، عمل جراحی به روش توراکوسکوپیک نسبت به عمل جراحی به روش باز مرقوم به صرفه‌تر می‌باشد.

آیا نتیجه درمانی در این روش جراحی نسبت به روش باز متفاوت می‌باشد؟

در دست جراحان با تجربه کافی این روش جراحی از نظر نتیجه درمانی هیچ تفاوتی با روش باز نداشته و حتی در برخی از موارد به دلیل دید بهتر و تسلط بیشتر جراح بر تمامی قسمت‌های قفسه سینه ممکن است نتیجه بهتری نیز در بر داشته باشد. نکته مهم این است که جراحی بایستی تجربه کافی در انجا این روش جراحی داشته باشد.